مقدمه

بیومتری یا زیست‌سنجی دوره‌ای میگوهای پرورشی یکی از ابزارهای مهم مدیریتی در طول دوره تولید محصول می‌باشد.

هدف از نمونه‌گیری

در آبزی‌پروری هدف از نمونه‌گیری در حقیقت تولید اطلاعات در مورد گروه بزرگی از جانداران پرورشی همانند جمعیت میگوهای داخل استخر از طریق بررسی تعداد محدودی از افراد همان جمعیت می‌باشد.

هدف از بیومتری و یا زیست سنجی میگو

• پایش جمعیت میگوها، تعیین طول و وزن انفرادی، بررسی شرایط فیزیکی و ظاهری، سنجش کیفیت محصول
• ارزیابی و آزمون سلامت عمومی جمعیت آبزیان پرورشی از منظر ابتلای احتمالی به بیماری و عوامل بیماری‌زا
• تعیین جیره روزانه با استفاده از میانگین وزنی میگوهای پرورشی

بیومتری میگوهای پرورشی

زمان انجام بیومتری

به‌طورمعمول نمونه‌گیری و بیومتری هر 10 روز یک‌بار انجام می‌شود.

عوامل موثر بر نمونه گیری

برآورد اندازه جمعیت و میزان بقا به دلیل مختلفی ازجمله فعالیت‌های میگو (پوست‌اندازی، چرخه جزر و مدی)، خطای انسانی و یا سهل‌انگاری می‌توان بسیار نادرست باشد. به‌طورکلی، برای اعتباربخشی به برنامه نمونه‌گیری از جمعیت میگو، صید نمونه باید پس از کاهش عمق آب استخر، توسط کارکنان مجرب انجام شود و تعداد ایستگاه‌ها و تناوب نمونه‌گیری تا حد ممکن افزایش یابد.

نکته: آنچه برای یک مزرعه اهمیت دارد انتخاب روش نمونه‌گیری ویژه است که به‌اندازه کافی بیانگر نیازها، شرایط رشد و تغذیه و بهداشت آن مزرعه باشد.

تراکم و اندازه میگو

تغییرات معنی‌دار اندازه و همچنین پراکنش جمعیت میگوها می‌تواند نتایج نمونه‌گیری را تحت تأثیر قرار دهد. میگوهای کوچک‌تر معمولاً تمایل به زیست در مناطق کم‌عمق استخر دارند؛ بنابراین تا حد ممکن بایستی از کل سطح استخر نمونه‌گیری انجام شود. میگوهای بزرگ‌تر دارای شنای سریع‌تری هستند و به‌راحتی از تور پرتابی فرار می‌نمایند و لذا احتمال خطای نمونه‌گیری به دلیل صید میگوهای کوچک‌تر افزایش می‌یابد. دقت نمونه‌گیری با افزایش تراکم ذخیره‌سازی اولیه پست لارو افزایش می‌یابد.

کف استخر

کف و بستر استخر بایستی صاف و هموار باشد. استخرهایی که دارای سطح بستر ناهموار هستند، برای نمونه‌گیری توسط توری مناسب نمی‌باشند؛ زیرا میگوها به‌راحتی زمانی که تور در کف استخر قرار می‌گیرد از سطوح ناهموار بستر و زیر توری فرار می‌کنند.

آب استخر

آب استخرها در زمان نمونه‌گیری بایستی در حالت رکود و ایستایی باشد. جریان آب (به‌عنوان‌مثال در طول تعویض آب) باعث عدم توزیع یکنواختی میگو در سطح استخر می‌گردند و به‌طور نرمال میگوها در نزدیکی جریان آب تجمع پیدا می‌کنند.

مدیریت بهداشت

مدیریت صحیح جنبه‌های بهداشتی میگو در مزارع پرورشی یک مسئله حیاتی است. راهبردهای مدیریت بهداشتی ضامن توسعه و ممانعت از گسترش ویروس و بهبود مشکلات اقتصادی ناشی از بیماری‌ها است. جمعیت میگو بایستی به‌صورت هفتگی و حتی روزانه در صورت نیاز، به‌طورمعمول برای بررسی ضایعه، لکه، تغییر شکل بدن، نکروزهای باکتریایی، قرمز شدن دم و اندام‌ها، تغذیه و رفتار مورد معاینه قرار گیرند. معاینه چشمی نمونه‌های میگو صیدشده از استخر، غالباً می‌تواند علائم بالقوه‌ای از بیماری‌های مختلف را نشان بدهد.

به‌منظور افزایش ضریب دقت نمونه‌گیری از جمعیت میگوهای پرورشی، اقدامات زیر توصیه می‌شود:

• از تمام استخرهای دارای میگوی با بیش از سن 30 روزه، باید به‌صورت هفتگی و در 3 یا 4 ایستگاه‌های ثابت در هر واحد پرورشی نمونه‌گیری شود.
• نمونه‌گیری در طول ساعات اولیه صبح و یا در صورت لزوم در شب‌هنگام انجام گیرد.
• در طول نمونه‌گیری بلافاصله قبل و یا بعد از نمونه‌گیری غذادهی یا تعویض آبی صورت نگیرد.

نتیجه‌گیری

یکی از آسان‌ترین روش نمونه‌گیری استفاده از تور سالیک است که توسط فرد ماهر به‌کارگیری می‌شود. بایستی در انتخاب زمان و محل و تعداد نمونه‌گیری دقت لازم به عمل آید تا نتایج حاصله از کمترین انحراف و خطا برخوردار گردد. برای اطمینان از روند تغذیه، عدم اختلاف سایز اساسی در گله پرورشی و تخمین بیومس موجود در استخر برای تعیین میزان جیره روزانه، انجام نمونه‌گیری با شرایط ذکرشده ضروری است.

با توجه به بروز و شیوع بیماری‌های مهلک در سالیان اخیر می‌توان با معاینه دقیق میدانی نمونه‌های صیدشده از سلامت یا ابتلای احتمالی به بیماری اطلاع حاصل نمود و نسبت به اقدام و تجویز راه‌های پیشگیرانه اقدام نمود. برای پرهیز از انتقال احتمالی عوامل بیماری‌زا از استخر به استخر هم‌جوار توصیه می‌شود نسبت به ضدعفونی ابزار صید اقدام گردد.

زیست سنجی میگوها

نگارنده: فرزانه امانی کارشناس ارشد تکثیر و پرروش آبزیان