پوست اندازی میگو

پوست اندازی یکی از مراحل بنیادین برای رشد در بندپایان است. این فرایند یکی از جنبه‌های مهم فیزیولوژی در سخت‌پوستان به‌ویژه میگو به‌شمار می‌آید که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر روی متابولیسم، تولید مثل و رفتار جانور نیز تاثیر‌گذار بوده و وقوع آن به میزان رشد و تناوب آن بستگی دارد.

مراحل قبل از پوست اندازی

قبل از پوست اندازی، ابتدا بافت‌های نرم داخلی در بدن میگو ( و زیر پوسته ) منقبض میشوند.  پوسته نازک جدیدی در زیر پوسته قدیم تشکیل می‌شود، سپس پوسته قدیمی جدا گردیده و بدن میگو با جذب آب از محیط، رشد می‌کند. به‌تدریج، پوسته جدید شکل گرفته در روی بدن ، استحکام بیشتری می‌یابد تا اینکه مجددا پوسته جدیدی در زیر آن تشکیل و این چرخه تکرار می‌گردد.

                                                                                                                            شکل 1.  نمایی از مراحل پوست اندازی در میگو

دفعات پوست اندازی در میگو

در میگوهای جوان‌تر، تکرار پوست اندازی در فواصل کوتاهی اتفاق می‌افتد. هرچه به سن و اندازه میگو اضافه می‌شود، فاصله بین دو پوست اندازی نیز افزایش می‌یابد. تناوب پوست اندازی بستگی به بزرگی و اندازه میگو دارد و با بزرگ شدن میگو فاصله زمانی پوست اندازی ها نیز بیشتر می‌شود.

پوست اندازی به چه عواملی بستگی دارد:

پوست اندازی به شوری، دوره نوری، وضعیت ماه قمری و دما نیز بستگی زیادی دارد.

فرایند پوست اندازی

فرایند پوست اندازی، هنگامی که غده‌ی سینوسی X موجود در پایه چشمی، ترشح هورمون جلوگیری از پوست اندازی را متوقف می‌نماید، آغاز می‌گردد. این فرایند همزمان با واکنش سیستم عصبی -مرکزی به بعضی از محرک‌های فیزیولوژیک می‌باشد. در این مرحله سیستم عصبی به غدد سینه‌ای یا اندام Y فرمان ترشح بیشتر هورمون پوست اندازی به‌نام هورمون اکدیسون می‌دهد. این امر موجب یکسری فرایندهای پیچیده می‌گردد که در شرایط مساعد محیط و تغذیه‌ای منجربه پوست اندازی میگو می‌شود.

در زمان پوست اندازی، کوتیکول در ناحیه بین کاراپاس و ناحیه ای بنام Inter – salary sklerit شکافته و از میان  آن سرسینه و اندام های ضمیمه قدامی خارج شده و جانور با حرکات تکانشی سریع و قوی ، بدن خود را از پوسته قدیمی رها نموده و به سرعت از آن دور می‌شود. پوسته قدیمی معمولا توسط سایر میگوها و شکارچیان آبزی خورده می‌شود.

پوسته جدید در ابتدا نرم است اما ظرف مدت زمان اندکی که به سن، شرایط محیطی و تغذیه میگو بستگی دارد سخت می‌شود. سخت شدن پوسته جدید در میگوهای کوچک در عرض چند ساعت و در میگوهای بزرگ تر در بازه زمانی وسیعی بین 1 تا 14 روز صورت می‌گیرد.

                                                                                                                                                شکل 2. پوست اندازی میگو

زمان پوست اندازی

زمان پوست اندازی را می‌توان به دو روش ثبت دوره زمانی بین دو پوست اندازی، متناسب با اندازه و سن میگو و نیز مشاهده برخی خصوصیات ظاهری میگوها در مراحل مختلف رشد آن‌ها تخمین زد.

پوست اندازی به طور معمول در شب و در کمتر از یک دقیقه انجام می‌شود. درصد بالایی از میگوها در هنگام پوست اندازی تغذیه نمی‌کنند. در مراحل پست لاروی و در دمای 28 درجه سانتی گراد معمولا پوست اندازی در هر 30 تا 40 ساعت رخ می‌دهد. در میگوهای با وزن 5-3 گرم هر 4 تا 6 روز یکبار ، در میگوهای با وزن 6 تا 10 گرم تقریبا 7 تا 10 روز یکبار و در میگوهای 13 تا 17 گرم  معمولأ در فواصل دو هفته‌ای یکبار پوست اندازی انجام می‌شود.

عوامل موثر بر پوست اندازی

عوامل موثر بر پوست اندازی عبارت‌اند از: شرایط زیست محیطی و عوامل تغذیه ای. بعنوان مثال در درجه حرارت‌های بالا دفعات پوست اندازی بیشتر شده و در درجه حرارت‌های پایین این میزان کاهش می‌یابد.

پوست اندازی، تنها فرایند فیزیولوژیک است که وجود استرس را به وضوح نشان می‌دهد، زیرا در این شرایط تغذیه متوقف شده، نیاز اکسیژنی میگو بیشتر می‌شود و درنتیجه در طی پوست اندازی تلفات ناشی از کمبود اکسیژن رخ خواهد داد. بنابراین لازم است پرورش‌دهندگان به پروسه پوست‌اندازی و دفعات آن و نیازهای بیولوژیکی میگو در این زمان توجه کافی مبذول نمایند.

اهمیت پوست اندازی

توجه به ظاهر پوسته و بررسی وضعیت آن در مراحل مختلف چرخه پوست اندازی می‌تواند به پرورش‌دهندگان درمدیریت بهینه مزارع و مدیریت تغذیه میگوها یاری رساند.در مزارع پرورشی بسیاری از بیماری‌های باکتریایی و ویروسی علائم خ.د را بر روی پوسته نشان میدهند.از این طریق هشدار شیوع بیماری را به پرورش‌دهندگان می‌دهند. بیماری‌هایی از قبیل؛ AHPND ، IHHNV ، بیماری ویروسی لکه سفید و غیره از طریق مشاهده تغییرات در چرخه پوسته اندازی و نیز تغییر شکل پوسته قابل ارزیابی خواهد بود.

                                                                                                                                   شکل 3.  نمودار رابطه پوست اندازی و رشد مرحله ای میگو

لینک

نگارنده: فرزانه امانی کارشناس ارشد تکثیر و پرورش آبزیان