پودر ماهی محصول جامد فرآوری شدهای است كه از آبگيری، پختن، جداسازی، خشك كردن و آسياب ماهی يا ضايعات آن به دست میآيد.
در دنیا این محصول را با نام Fish meal میشناسند که تقریبا در تمامی دنیا با این عنوان مبادله میشود.
این محصول را میتوان از هر نوع غذای دریایی مانند ماهی و میگو تهیه کرد ولی عموما از ماهیهای ریز دریا که دارای استخوان و روغن بالایی هستند در تهیه آن استفاده میشود. از جمله این ماهیها، ماهی ساردین و ماهی متو را میتوان نام برد. پودر ماهی خشک به عنوان منبع پروتئین وارد غذای دام میشود.
حیوانات بیشتر از آنکه نیازمند خود پروتئینها باشند به آمینواسیدها نیاز دارند. پودر ماهی خشک دارای سطح بالایی از اسیدهای آمینه اصلی نظیر لیزین، متیونین و سیستئین با محتوا و قابلیت هضم و ارزش غذایی بالا برای دام و طیور و آبزیان میباشد.
همچنین دارای ويتامينهای دسته B نظير B12 و B2، كولين، نياسين، اسيد پانتوتيك و ريبوفلاوين و منبع خوبی برای كلسيم، مس، آهن، فسفر و مقدار ناچيزی از مواد معدنی ديگر میباشد.
در حالی که در تولیدات دانهای، که غذای اکثر حیوانات است، اسیدهای آمینه ذکر شده کمتر یافت میشود. و پروتئین های گیاهی حتی زمانی که کاملا فراوری میشوند، قابلیت هضم پذیری مناسبی ندارند. بنابراین درصد بکارگیری آنها در جیره ی غذایی به علت محدود کردن رشد حیوانات کمتر توصیه میشود.
به طور کلی ارزش هضم پذیری این محصول بالاتر از %95 هست در حالی که ارزش هضم پذیری پروتئین های گیاهی، وابسته به نوع گیاه بین 77 تا 96 % است.
پودر ماهی بر اساس مقدار پروتئين، چربی، رطوبت، خاكستر و ازت آزاد آن به درجات مختلفی از نظر كيفی تقسيم میشود. هرچه مقدار پروتئين زيادتر و ميزان چربی، رطوبت، خاكستر و ازت آزاد آن كمتر باشد، پودر حاصله مطلوبتر است.
در سالهای اخیر با توسعه پرورش آبزیان، پودر و روغن ماهی به عنوان افزودنیهای غذای آبزیان مورد استفاده قرار میگیرند.
روغن ماهی نيز همانند پودر ماهی در صنعت پرورش حيوانات بهويژه آبزيان نقش مهمی را داراست و باعث افزايش رشد، ضريب تبديل خوراک و مقاومت در برابر بيماری میشود.
استفاده تركيبی از پودر و روغن ماهی در پرورش آبزيان باعث رشد چشمگير آنها، كاهش هزينههای توليدی و حفظ و بهبود طعم ماهيان خوراكی میشود.
بر اساس آمار ارائه شده از شركتهای مهم پرورش آبزيان در جهان، رژيم غذايی مورد استفاده آنها دارای 54- 25 درصد پودر ماهی و 32 – 25 درصد روغن ماهی است.
کاربرد روغن ماهی
نگارنده: ساراپارسا کارشناس ارشد تکثیر و پرورش آبزیان