پرورش آبزيان يكي از سريع الرشدترين صنايع توليد مواد غذايي مي‌باشد و پروش ميگو با رشد سالانه 16/8 درصد از جمله اين صنايع می‌باشد. بر اساس آمار ارائه شده زيان‌های اقتصادی ناشی از بيماری‌های ميگو در جهان حدود ٣ ميليارد دلار آمريكا می‌باشد.

بیماری آبزیان

عوامل بيماری‌زای آبزيان از جمله عواملی هستند كه می‌توانند صنعت آبزی پروری را مورد تهديد قرار داده و باعث كاهش توليد در واحد سطح شوند.

ارزش غذایی میگو

از بين غذاهای دريايی ميگو يكی از غذاهای دريایی محبوب می‌باشد كه توسط مردم از فرهنگ‌ها و كشورهای مختلف مورد مصرف قرار می‌گيرد.

آنتی‌بيوتيک‌ها

امروزه در مزارع آبزی پروری، عوامل ضد ميكروبی اضافه شده به غذا و آب نه تنها برای درمان بيماری‌ها به كار می‌رود بلكه برای جلوگيری از بيماری‌هایی است كه ميگو‌ها را تحت تاثير قرار می‌دهند. به منظور كنترل پاتوژن‌های باكتريایی ميگو، آنتی بيوتيک‌ها به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گيرند.

مشکل آنتی‌بیوتیک‌ها

مشكلی كه مصرف آنتی‌بيوتیک‌ها دارد اين است كه باكتری‌های مقاوم به داروهای ضد ميكروبی ميگوها را آلوده می‌كنند و زمانی كه ميگوهای آلوده مصرف شوند اين باكتری‌های مقاوم و عفونت‌های ناشی از آن نيز به انسان منتقل می‌شود. صادرات و واردات غذاهای دريایی نيز موجب انتقال باكتری‌های مقاوم به مواد ضد ميكروبی بين كشورها می‌شود.

بیماری ويبريوزيس

ويبريوزيس يكی از بيماری‌های مهم منجر به مشكلات در صنعت آبزی پروری می‌باشد. اين عفونت باكتريایی باعث مرگ و مير قابل توجهی در ماهيان می‌شود بطوری كه در مراكز آلوده به عفونت تا %١٠٠ مرگ و مير می‌رسد و مسئول بسياری از طيغان‌های بيماری اخير در مزارع پرورش ماهی است.

جنس‌های ویبریو 

بيماري ويبريوز ناشی از گونه‌هايی از جنس‌های ويبريو شامل: ويبريو آنگوئيلاروم، ويبريو ولنيفيكوس، ويبريو آلجينولايتيكوس، ويبريو پاراهمولايتيكوس و ويبريو سالمونيسيدا است و بيماری فوتوباكتريوز ناشی از جنس فوتو باكتريوم است.

درمان ویبریو

بيماری ويبريو بسياری از پرورش‌دهندگان را وادار می‌كند كه از مقادير بيش از حد آنتی‌بيوتيک استفاده نمايند، به اميد اين كه از اپيدمی باكتريايی جلوگيری كنند. تعداد زيادی از آنتی‌بيوتيک‌ها به شكل بالينی برای درمان عفونت‌های ناشی از گونه‌های ويبريو استفاده می‌شوند، اين آنتی‌بيوتيک‌ها عبارتند از سفالوتين (از سفالوسپورين‎‌‌های نسل اول)، سفوركسيم(از سفالوسپورين‌های نسل دوم)، سفوتاكسيم و سفتازيديم (سفالوسپورين‌های نسل سوم)، تتراسايكلين، داكسی سايكلين و فلوئوروكينولون.

مقاومت آنتی‌بيوتيک سویه‌های گونه ويبريو در موجودات دريايی در سراسر جهان گزارش شده است. تحقيقات متعددی در زمينه مقاومت به آنتی بيوتيک در گونه‌های ويبريو در حيوانات مختلف دريايی كشورهای توسعه يافته انجام شده است. علاوه بر اين، هيچ يک از داروهای پزشكی جهانی كه توسط اداره غذا و دارو توصيه می‌شود برای درمان ميگو در آبزی پروری در برابر عفونت گونه ويبريو تاثير گذار نبوده است.

فاژدرمانی

فاژدرمانی، راهكاری جالب و جذاب برای اتخاذ در صنعت ميگو، به خصوص با توجه به مفهوم زيست محيطی سبز است.

باکتریوفاژ

باكتريوفاژها ويروس‌هايی هستند كه باكتری‌ها را آلوده می‌كنند. فاژها همه جا موجود هستند و به يک ميزبان باكتريايی نياز دارند. آنها هم چنين فراوان‌ترين ارگانيسم‌هايی هستند كه در بيوسفر يافت می‌شوند. فاژدرمانی مزيت‌های بيشتری نسبت به درمان آنتی‌بيوتيكی مرسوم دارد.

عملکرد باکتریوفاژ

چرخه زندگی فاژها دارای 3 مرحله است:

1. باکتریوفاژها و باکتری ها دارای جایگاه اختصاصی برای اتصال به هم هستند. هرباکتریوفاژ در یک باکتری خاص اثر می‌کند و کارایی دارد.
2. باکتریوفاژ به باکتری متصل می‌شود و تمام محتویات DNA خود را به بدن باکتری وارد می‌کند و به میزان انبوهی در بدن آنها تکثیر می‌یابند.
3. این تکثیر تا زمانی ادامه می‌یابد که باکتری از هم متلاشی می‌شود و از بین می‌رود.

مزیت فاژدرمانی

• جداسازی فاژها، سريع، نسبتاً آسان و كم هزينه است.
• مقاومت به فاژها حدوداً ١٠ مرتبه كندتر از مقاومت آنتی‌بيوتيكی گسترش می‌يابد. فاژها تحت شرايط محيطی بسيار سخت عفونی باقی می‌مانند و تمايل دارند همانندسازی را تا زمانی كه تراكم جامعه ميزبان باكتريايی به طرز معناداری كاهش می‌يابد ادامه دهند.
• اغلب فاژهايی كه تا به امروز جداسازی شده‌اند، سطح اختصاصيت (ويژگی) نسبتاً بالايی برای ميزبان خود دارند. اين مزيت فاژها، ريسک(خطر) آسيب رساندن به ميكروبيوتای طبيعی بدن انسان را كاهش می‌دهد.

مقاله مربوطه:

Bacteriophage

نگارنده: ساراپارسا کارشناس ارشد تکثیر و پرورش آبزیان