تاریخچه

از سال 1992 یک سندروم ویروسی در میگوهای خانواده پنائیده که آن را بیماری لکه سفید نامیدند سایر بیماری‌های میگو را تحت شعاع خود قرار داد. این بیماری باعث از بین رفتن تعداد زیادی میگو با ارزش هزاران دلار در مزارع پرورشی بسیاری از کشورهایی نظیر چین، تایلند، اندونزی، سریلانکا، بنگلادش، ایران، عربستان سعودی و مالزی گردید.

ویروس ایجادکننده این بیماری در کشورهای مختلف به نام‌های متفاوتی شناسایی گردیده است ولی همگان معتقدند که عامل ایجادکننده ویروسی عریض شده، بزرگ، پوشش‌دار، میله‌ای شکل و تا حدودی بیضی‌ شکل و دارای DNA به‌صورت دو رشته به هم وصل هستند. میگوهای آلوده به این ویروس، پلاک‌های سفیدرنگی را در قسمت کاراپاس از خود بجای می‌گذارند و به همین دلیل بیماری را به علت رسوب و عدم جذب کلسیم، لکه سفید می‌نامند.

علائم ظاهری

علائم ظاهری این بیماری به‌راحتی در میگوهای جوان و بالغ قابل‌دیدن است. لکه‌های سفید ابتدا در قسمت کاراپاس میگو و بندهای 5 تا 6 بدن ظاهرشده و در مرحله پیشرفت کل بدن را لکه‌های سفید باضخامت 0/5 تا چند میلی‌متر می‌پوشاند. هپاتوپانکراس به‌صورت زرد مایل به سفید، بزرگ و شکننده تغییر شکل پیدا می‌کند. همولنف میگو رقیق و انعقاد آن به‌کندی صورت می‌گیرد و یا اصلاً صورت نمی‌گیرد. میگوهای آلوده تمایل دارند که در کناره‌های استخر به آهستگی در سطح آب شنا کنند و درنهایت در کف استخر ته‌نشین می‌شوند.

با نمایان شدن علائم کلینیکی بعد از 2 تا 7 روز مرگ‌ومیر بسیار شدید بین 70 تا 100 درصد در مزارع پرورشی اتفاق می‌افتد. بیماری در تمام سنین میگوها از PL 15 تا وزن 45 گرم در مزارع متراکم و غیر متراکم گزارش‌شده است. در بعضی مواقع لکه‌های سفید با تغییر رنگ به قرمز همراه است. تغییر رنگ به قرمز به‌واسطه همراه شدن باکتری‌های خانواده ویبریو با این عفونت است.

تشخیص بیماری

از روش‌های مرسوم می‌توان به روش استفاده از علائم آسیب‌شناسی و استفاده از میکروسکوپ الکترونی اشاره کرد. امروزه روش‌های موکولی کاربرد‌های وسیعی در تشخیص بیماری‌های ویروسی میگو دارد که سرعت و دقت از مشخصات بارز این روش‌ها هست که به‌منظور پیشگیری سریع می‌تواند موردتوجه قرار گیرد. در میان روش‌های موکولی روش PCR با توجه به‌سرعت و دقت بالا از سایر روش‌ها می‌تواند موردتوجه قرار گیرد.

گسترش بیماری

گسترش این بیماری از طریق جابه‌جایی لاروهای آلوده یا مولدین اتفاق می‎افتد. انتقال بیماری بین مزارع و استخرهای پرورشی می‌تواند از طریق آب خروجی استخرهای آلوده، از طریق هواده‌ها، از طریق حشرات، پرندگان، تجهیزات آلوده مورداستفاده در تفریحگاه‌ها یا مزارع پرورشی، جانوران آبزی مثل خرچنگ‌ها و سایر سخت‌پوستان انجام شود.

وقتی در استخری بیماری لکه سفید به‌صورت شدید شایع باشد، مطابق دستورالعمل سازمان دامپزشکی باید همه میگوها را از بین برد و آب را هم ضدعفونی کرد.

درمان بیماری

درمان موفقی تاکنون برای غلبه بر بیماری لکه سفید گزارش نگردیده است؛ بنابراین باید تلاش شود تا آنجا که امکان‌پذیر است، تلفات این بیماری را به حداقل کاهش داد.

راه‌های پیشگیری

1. انتخاب مولدین بدون ویروس: انتقال بیماری می‌تواند از طریق مولدین به نوزادان از طریق تخم‌های آلوده اتفاق بیفتد. باید تخم‌ها و پست لاروها را با آزمون PCR غربال کرد.
2. جلوگیری از واردات مولدین و لاروها: بیماری ممکن است از طریق واردکردن مولدین و پست لاروها به مزارع و هچری ها اتفاق افتد و همچنین جلوگیری از ورود پرندگان
3. نگهداری مولدین مناطق مختلف در تانک‌های جداگانه: به‌منظور جلوگیری از آلودگی بین میگوهای منابع مختلف.
4. خارج کردن ناقلین ویروس و انجام اقدامات ضدعفونی: موجودات آبزی شامل خرچنگ‌ها، کوپه پودا، میگوهای وحشی و سایر سخت‌پوستان از ناقلین ویروس لکه سفید.
5. جلوگیری از استفاده fish Trash مثل خرچنگ‌ها، میگو، صدف‌ها می‌توانند حامل ویروس باشند.
6. کنترل میگوهای سالم با استفاده از آزمایش PCR در طی دوره پرورش.
7. استفاده از پروبیوتیک‌ها Probiotics و آب باکیفیت مطلوب در جهت افزایش تعداد باکتری‌های سودمند در استخر.
8. متعادل کردن تراکم استخرها از طریق کم کردن تراکم لاروها در استخرها در جهت کاهش استرس.
9. ضدعفونی کردن آب خروجی هچری
10. ضدعفونی کردن آب خروجی استخرهای پرورشی

شرايط غيرفعال شدن ويروس

برخي شرايط فيزيكی و شيميايی باعث غیرفعال شدن ويروس می‌شود. جدول زیر به برخی از اين عوامل اشاره دارد.

بیماری لکه سفید

نگارنده: ساراپارسا کارشناس شیلات